Institut de Prêtres Français i Inni przeciwko Turcji (14 grudnia 2000 r.)

 

W 1859 r. sułtan ottomański wydał pozwolenie arcybiskupowi katolickiemu na zbudowanie kościoła oraz innych budynków kultu w Kadiköy (obecnie część Stambułu). Powstała w ten sposób kaplica oraz seminarium. W 1910 r. własność została zarejestrowana jako miejsce kultu, seminarium oraz klasztor na rzecz zakonu Augustynian od Wniebowzięcia. Na mocy umowy między Francją a Turcją z 1913 r. Instytut uznano za francuską instytucję religijną. List dołączony do Traktatu Lozańskiego z 1923 r. zapewniał uznanie i ochronę takich instytucji, w tym Instytutu, oznajmiając, że "będą traktowane na zasadzie równości z podobnymi instytucjami tureckimi".

W 1982 r. Instytut wynajął pewnej spółce część ogrodu i pomieszczeń, aby zdobyć dochody potrzebne na utrzymanie miejsc kultu. W listopadzie 1988 r. skarb państwa wystąpił do sądu o anulowanie tytułu własności, gdyż Instytut nie był upoważniony do podejmowania działalności zarobkowej. Wynajęcie pomieszczeń nie miało religijnego charakteru. Sąd odrzucił jednak wniosek, stwierdzając, że Instytut jest francuską instytucją religijną uznaną i chronioną przez Traktat Lozański, a wykorzystywanie własności dla celów zarobkowych nie upoważnia skarbu państwa do żądania zwrotu nieruchomości.

Sąd Kasacyjny uchylił jednak wyrok i zwrócił sprawę do ponownego rozpoznania. Uznał, że "upoważnienie do nabycia nieruchomości, przyznane przez imperium ottomańskie na mocy prawa z 1868 r. zagranicznym osobom prawnym w celu wzniesienia budynków religijnych, szkolnych, charytatywnych, takich jak kościoły, klasztory, szkoły szpitale, bezpłatne ambulatoria, plebanie, zostało udzielone pod warunkiem wykorzystywania owych nieruchomości zgodnie z pierwotnym celem". Wyrok podkreślał, że zagraniczne instytucje powinny posiadać osobowość prawną wymaganą prze ustawodawstwo. Instytut takiej osobowości nie miał. Sąd pierwszej instancji zastosował się do wskazań Sądu Kasacyjnego, nakazując dokonanie wpisu własności na rzecz skarbu państwa.

Skarga Instytutu wpłynęła do Strasburga w 1996 r. i została przyjęta do rozpoznania na początku 1998 r. W dniu 15 listopada 2000 r. reprezentanci stron sporu przedstawili Trybunałowi następujące deklaracje. Adwokat skarżących:

"Mam zaszczyt poinformować, że 14 listopada Rząd zakomunikował mi tekst ugody, która umożliwia zakończenie sporu. Poinformowałem o tym mojego klienta ojca Alain Fontaine, aby uzyskać jego akceptację. Ojciec Fontaine zadeklarował, że zaproponowany tekst satysfakcjonuje żądania Kościoła.

Przedstawiony tekst w swym aneksie zawiera następujące:

  1. Podmioty obecnie uprawnione do nieruchomości, mianowicie Skarb Państwa i Zarząd Fundacji, uznają prawo użytkowania na rzecz Instytutu. Prawo użytkowania obejmuje pełne korzystanie i używanie terenów oraz budynków. Zakłada to również uprawnienie Instytutu do wynajmowania owych dóbr w celach zarobkowych, umożliwiających zdobycie środków na zaspokojenie potrzeb. Instytut zgadza się na potrącenie pewnej stosownej kwoty z dochodów uzyskanych z najmu na rzecz Skarbu Państwa i Zarządu Fundacji. Te dwie ostatnie instytucje wyrażają zgodę na dokonanie wpisu odpowiednich deklaracji do rejestru nieruchomości, aby umożliwić odnowienie prawa użytkowania na rzecz Ojców.
  2. Skarb Państwa akceptuje dyspozycje zawartą w punkcie pierwszym, we fragmencie, który go dotyczy.
  3. Zarząd Fundacji zrzeka się na rzecz Instytutu wierzytelności w wysokości 41 670 USD, stanowiącej kwotę czynszu uzyskanego w ciągu pięciu lat po unieważnieniu tytułu własności
Moi klienci, wierząc w dobrą wolę rządu tureckiego, uznają spór za rozwiązany w drodze postanowień ugody.

 

Przedstawiciel władz tureckich:

Mam zaszczyt niniejszym poinformować, że rząd turecki zawarł ugodę ze skarżącymi. Dołączam jako aneks deklarację dotyczącą owej ugody.

Rząd równocześnie deklaruje, że nie wniesie rewizji do Wielkiej Izby w trybie art. 43 Konwencji.

 

Aneks
  1. Powstaje prawo użytkowania na rzecz Ojców od Wniebowzięcia na części nieruchomości wykorzystywanej w celach komercyjnych, obejmującej kościół oraz teren, zarejestrowanej w rejestrze nieruchomości na rzecz Zarządu Fundacji w wyniku prawomocnego wyroku, pod warunkiem przekazywania części przyszłych dochodów, która zostanie ustalona przez strony (...); uznaje się prawo użytkowania części terenu obejmującego kościół wraz z częściami zależnymi na rzecz Ojców, którzy będą je wykorzystywać wyłącznie dla celów religijnych, zapewniając właściwe utrzymanie, przeprowadzanie prac naprawczych oraz innych; dokona się koniecznych wpisów do rejestru nieruchomości, zapewniających te same ułatwienia osobom, które – w przypadku śmierci – będą następcami Ojców.
  2. Zapewni się wprowadzenie odpowiedniego rozwiązania dotyczącego prawa użytkowania części kościoła przekazanej Skarbowi Państwa na mocy prawomocnego wyroku sądowego(...)
  3. Dojdzie do zrzeczenia się przez Zarząd Fundacji wierzytelności w wysokości 41 670 USD, włączając w to ustawowe odsetki za zwłokę, powstałej w wyniku rozpoznania sprawy dotyczącej terenu użytkowanego przez Ojców.
 

Trybunał odnotował zawarcie ugody, będąc usatysfakcjonowany, że opiera się ona na poszanowaniu praw człowieka. Dlatego postanowił o skreśleniu skargi z listy spraw.